سرماخوردگي يك عفونت ويروسي است كه علايم غالب اين بيماري همانطور كه مي‌دانيد گرفتگي بيني و آبريزش بيني است. بچه‌ها به طور متوسط 8-6 بار در سال دچار سرماخوردگي مي‌شوند اما 10 تا 15 درصد بچه‌ها حداقل 12 بار در سال سرما مي‌خورند! بيشتر اين بچه‌ها، كودكاني هستند كه در مهد كودكها نگهداري مي‌شوند يا در سنين مدرسه هستند و به مدرسه مي‌روند. علت ابتلاء مكرر به سرماخوردگي مواجه مكرر با ويروسهاي عامل اين بيماري در مدرسه يا مهد كودك است. هر كودكي كه دچار سرماخوردگي مي‌شود 3-1 روز گذشته ويروس را از فرد ديگري كه مبتلا بوده دريافت كرده است. اين بيماري معمولاً يك هفته طول مي‌كشد اما در 10% كودكان مدت بيماري 2 هفته طولاني مي‌شود. اما بعضي بچه‌ها دائماً دچار آبريزش بيني يا گرفتگي بيني هستند؛ بيني خود را با حركت افقي انگشت نشانه يا كف دست مكرراً مي‌خارانند، آب بيني خود را بالا مي‌كشند، عطسه‌هاي متناوب دارند و بعلت گرفتگي بيني گاهي تودماغي صحبت مي‌كنند. اگر فرزند شما اين علائم را دارد، شايد دچار بيماري رينيت آلرژيك باشد. رينيت آلرژيك (آلرژي التهابي بيني) شايعترين بيماري آلرژيك مزمن است. حدود 600 ميليون نفر در جهان از اين بيماري رنج مي‌برند. بسياري از افرادي كه دچار اين بيماري هستند نسبت به بيمار بودن خود آگاهي لازم را ندارند و علايم اين بيماري را جزئي از زندگي طبيعي خود مي‌پندارند. بر اساس يكي از گزارشات معتبر آماري، 40-20% كودكان از اين بيماري رنج مي‌برند. اگر چه اين بيماري تهديد كننده حيات نيست اما مي‌تواند اثرات منفي روي كيفيت زندگي افراد داشته باشد و موجب كاهش كارايي و عملكرد افراد در محيط كار و تحصيل شود. مشخصه رينيت آلرژيك (آلرژي التهابي بيني) احتقان و گرفتگي بيني، آبريزش بيني، خارش بيني و معمولاً همراهي اين علايم با عطسه و قرمزي چشم‌ها مي‌باشد. اين بيماري به دو صورت مشاهده مي‌شود، نوع اول: بيماري پايدار (persistent) يا دائمي ناميده مي‌شود كه مبتلايان در تمام طول سال علامت دارند. عامل حساسيت‌زاي اين نوع بيماري در اغلب موارد، مواد آلرژن درون خانه است. حيوانات خانگي مانند سگ و گربه،دود سيگار، موجودات ذره‌بيني موجود در گرد و غبار خانه بنام «مايت»، كپك‌ها، عطر و ادكلن و مواد آرايشي- بهداشتي در واقع عامل حساسيت اين كودكان است. نوع دوم: بيماري گذرا (intermittent) يا فصلي ناميده مي‌شود كه مبتلايان در فصول خاصي از سال علامت دارند و مابقي فصول از بيماري خلاصي دارند. بيماران دچار رينيت آلرژيك فصلي 20% بيماران رينيت آلرژيك را تشكيل مي‌دهند. معمولاً گرده درختان در فصل بهار، مواد حساسيت زاي چمن در ابتداي فصل تابستان و مواد آلرژن علف‌هاي هرز در انتهاي فصل تابستان باعث ايجاد حساسيت در اين بيماران مي‌شوند. اين نوع بيماري در بزرگسالان و بالغين و كودكان بزرگتر شايعتر است. بيماران دچار رينيت آلرژيك دائمي 40% بيماران رينيت آلرژيك را تشكيل مي‌دهند و بيشتر كودكان كم سن و سال هستند. و 40% باقيمانده بيماران نيز دچار نوع دائمي بيماري هستند با اين تفاوت كه در فصولي از سال علائم شديدتر مي‌شود. رينيت آلرژيك در كودكاني كه پدر يا مادر يا هر دو ايشان به اين بيماري مبتلا هستند بيشتر مشاهده مي‌شود. نيز احتمال ابتلا به بيماري در شيرخواراني كه والدينشان زودتر از زمان تعيين شده تغذيه كمكي آنها را شروع كرده باشند افزايش مي‌يابد. كودكاني كه مبتلا به رينيت آلرژيك هستند بچه‌هايي هستند با حلقه‌هايي خاكستري رنگ زير چشم‌ها، دچار گرفتگي و آبريزش متناوب بيني كه گاهاً با دهان باز تنفس مي‌كنند و بعضي از آنها تو دماغي صحبت مي كنند. احتقان و گرفتگي بيني در شب شديدتر است كه مي‌توانند باعث اختلال خواب، خر خر شبانه و خوابيدن با دهان باز شود. بسياري از اين كودكان دچار كاهش حس بويايي و چشايي مي‌شوند و به همين علت اشتهاي آنها كاهش يافته است. معمولاً كودكان مبتلا، داراي لوزه‌هاي حلقي بزرگ و نيز لوزه سوم بزرگتر از حد طبيعي هستند كه مي‌تواند موجب تنفس مشكل براي آنها شود. افراد مبتلا در معرض خطر ابتلا به سينوزيت و عفونت گوش مياني هستند. بسياري از اين كودكان در فصل سرما چندين دوره آنتي‌بيوتيك مصرف مي‌كنند. با مصرف آنتي‌بيوتيك علايم سينوزيت يا عفونت گوش برطرف مي‌شود اما با قطع دارو مجدداً پس از چند روز كودك مبتلا به عفونت مي‌شود. درمان سينوزيت يا عفونت گوش اين كودكان، بدون درمان رينيت آلرژيك كامل نيست و دوباره عود خواهد كرد. همچنين اين بيماران بيش از ساير افراد مستعد ابتلا به بيماري آسم هستند. 38% بيماران رينيت آلرژيك، آسم هم دارند و 78% بيماران آسمي، رينيت آلرژيك هم دارند. بنابراين بيماراني كه مبتلا به آسم هستند بايد از نظر بيماري رينيت آلرژيك ارزيابي شوند و آنهايي كه مبتلا به رينيت آلرژيك هستند بايد از نظر بيماري آسم ارزيابي شوند. البته بعضي بيماريها علائمي ايجاد مي‌كنند كه شبيه علايم رينيت آلرژيك است: افرادي كه پوليپ بيني دارند يا انحراف تيغه بيني دارند از اين دسته‌اند؛ يا كساني كه بدون تجويز پزشك از قطره‌هاي ضد احتقان بيني به مدت طولاني استفاده كرده‌اند و دچار گرفتگي و انسداد بيني شده‌اند. گاهي اوقات هم بيماران دچار كم‌كاري تيروئيد و يا برخي خانمها در زمان حاملگي دچار احتقان بيني مي‌شوند كه علت آن نقش هورمونها در ايجاد التهاب مخاط بيني مي‌باشد. در مطالعه‌اي كه جديداً صورت گرفته 80% بيماران رينيت آلرژيك اختلال در خواب شبانه داشتند و بر اساس شاخص‌ها كيفيت زندگي آنها به شدت كاهش يافته بود. شايعترين بيماري همراه با بيماري آنها سينوزيت بود و شايعترين علامت باليني در آنها آبريزش از بيني بود و در مرتبه بعدي گرفتگي بيني بعنوان شايعترين علامت قرار داشت. در اين مطالعه نشان داده شد بيش از هر علامت ديگر گرفتگي بيني موجب كاهش كيفيت زندگي افراد دچار رينيت آلرژيك شده است. اين بيماري روي زندگي اجتماعي، خواب و فعاليت روزانه اثر مي‌گذارد. برخي بچه‌هاي مبتلا به اين بيماري دچار افزايش اضطراب و كاهش عملكرد اجتماعي مي‌شوند كه اثر منفي روي يادگيري و آموزش آنها دارد. براي پيشگيري از رينيت آلرژيك پرهيز از مواجهه با آلرژن‌ها (مواد حساسيت‌زا) بسيار مهم است. به اين منظور حيوانات خانگي بايد از خانه خارج شوند. ملحفه و روبالشي‌ها بايد هفتگي با آب گرم شستشو شوند. منزل بايستي حداقل بصورت هفتگي با جاروبرقي غباروبي شود. اجسام و وسايلي كه زياد غبار به خود مي‌گيرند مثل وسايل قديمي، فرش و عروسكهاي پشمالو مي‌بايست از اتاق خواب و محيط خانه خارج شوند. دود سيگار به هيچ وجه در منزل هوا را آلوده نكند. فيلترهاي الكترواستاتيك هوا، اسپورهاي قارچها كه ممكن است در هوا معلق باشند را كاهش مي‌دهند. همچنين تهويه مناسب منزل اجازه مي‌دهد درب‌ها و پنجره هاي خانه بسته باشند و ميزان مواجه با گرده‌هاي گياهان در منزل كاهش يابد. اجتناب از مواجهه افراد حساس با مواد آرايشي و بهداشتي، عطر و ادكلن تا حد زيادي مؤثر است. هدف از درمان اين بيماري كنترل علائم، بهبود عملكرد روزانه و خواب شبانه و نيز پيشگيري از عوارضي مانند سينوزيت و عفونت گوش مياني است. آنتي‌هيستامين‌هاي نسل دوم همگي موجب كاهش علايم مربوط به بيني و نيز علايم چشمي مي‌شوند. ستيريزين(cetirizine) از بعد از 6 ماهگي، لوراتادين بعد از 2 سالگي و فكسوفنادين(Fexofenadine) بعد از 6 سالگي قابل استفاده‌اند. داروي مونته لوكاست ممكن است به اندازه آنتي‌هيستامين ها در درمان علايم رينيت آلرژيك مؤثر باشد. البته مؤثرترين درمان اسپري كورتيكواستروئيد بيني است كه براي استفاده در بچه‌هاي 2 ساله و بالاتر توسط سازمان غذا و داروي آمريكا (FDA) تأييد شده است. وقتي پرهيز از آلرژي و درمان دارويي موثر نباشد درمان ايمونوتراپي اختصاصي يك روش انتخابي خواهد بود.
دكتر وحيد قبادي‌دانا
بدون دیدگاه