آلرژی پنیسیلین چیست؟
آلرژی به پنیسیلین یک واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی به داروی آنتی بیوتیک پنیسیلین است. پنیسیلین برای درمان عفونتهای باکتریایی مختلف تجویز میشود.
علائم و نشانههای آلرژی به پنیسیلین شامل کهیر، قرمزی پوست و خارش است. واکنشهای شدیدتر شامل آنافیلاکسی میشود که یک شرایط تهدید کننده حیات است و ارگانهای مختلف بدن را درگیر میکند.
تحقیقات نشان داده است که آلرژی پنیسیلین به طور اغراق شدهای بیش از آنچه که هست گزارش شده است و این مسئله موجب میشود داروهایی که کمتر مناسب هستند و گرانتر میباشند تجویز شود. بنابراین در صورت شک به آلرژی پنیسیلین باید تشخیص صحیح و قطعی داده شود تا بیمار از بهترین روش درمانی بهرهمند گردد.
علائم
علائم و نشانههای آلرژی پنیسیلین معمولا طی یک ساعت پس از دریافت دارو نمایان میشوند. در موارد معدودی، این واکنشها طی ساعاتها و حتی روزهای بعد رخ میدهند. علائم و نشانههای آلرژی پنیسیلین شامل موارد زیر است:
راش(قرمزی) پوست
کهیر
خارش
تب
تورم
تنگی نفس
خس خس سینه
آبریزش بینی
خارش چشم و اشک ریزش
آنافیلاکسی
آنافیلاکسی
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک نادر و خطرناک است که اختلال گستردهای در ارگانهای بدن ایجاد میکند. علائم و نشانههای آنافیلاکسی شامل موارد زیر است:
تنگی مجاری تنفسی که منجر به اختلال تنفس میگردد
تهوع و کرامپ شکمی
استفراغ و اسهال
سرگیجه و سیاهی رفتن چشمها
افت فشار خون
تشنج
افت سطح هوشیاری
سایر مشکلاتی که در اثر آلرژی پنیسیلین ایجاد میشود
موارد ناشایعی از آلرژی پنیسیلین وجود دارد که ممکن است طی روزها یا هفتهها پس از مواجهه با دارو نمایان شوند و برای مدت طولانی تری هم ادامه پیدا کنند. این موارد عبارتند از:
بیماری سرم (Serum sickness): که موجب بروز تب، درد مفاصل، راش، تورم و تهوع میشود.
واکنش دارویی به همراه ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS): که منتج به بروز راش، افزایش گلبولهای سفید خون، تورم عمومی بدن، افزایش سایز غدههای لنفاوی و بازگشت هپاتیت خفته میشود.
التهاب کلیهها (نفریت): که میتواند باعث طب، افزایش سطح اوره خون، تورم عمومی بدن، گیجی و… بشود.
عوارضی که آلرژیک نیستند
ممکن است با مصرف پنیسیلین علائمی را تجربه کنید که با مصرف سایر داروها هم آنها را تجربه کرده باشید. این علائم احتمالا منشا آلرژیک ندارند. بسته به نوع پنیسلین، شایعترین عوارض شامل تهوع، استفراغ، سردرد و خارش ناحیه تناسلی خانمها است. علائم و نشانههای عفونتی که برای آن تحت درمان هستید هم گاهی اشتباها به عنوان واکنش آلرژیک در نظر گرفته میشوند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم و نشانههای آلرژی پنیسیلین در شما بروز کرد، در اولین فرصت به متخصص آلرژی مراجعه کنید. زیرا حتما باید مورد بررسی قرار بگیرید و در صورت قطعی شدن آلرژی به پنیسیلین توصیههای لازم به شما داده شود.
در صورت شدید بودن علائم حتما با اورژانس تماس بگیرید زیرا ریسک بروز آنافیلاکسی وجود دارد.
علل
آلرژی پنیسیلین وقتی رخ میدهد که سیستم ایمنی به دارو حساس شود و اشتباها با دارو همانند یک عامل مضر رفتار میکند.
پیش از حساس شدن بدن به پنیسیلین باید حداقل یکبار با این دارو مواجهه داشته باشید. اگر بدن شما پنی سیلین را به عنوان یک عامل مضر تشخیص دهد علیه آن آنتی بادی(پادتن) خواهد ساخت.
مرتبهی بعدی مواجهه با دارو، این آنتی بادیهای اختصاصی مسنقیما به ذرات دارو حمله خواهند کرد. و در نتیجهی این فعل و انفعالات موادی شیمیایی آزاد خواهد شد و سبب بروز علائمی میگردد که آلرژی نامیده میشود.
پنیسیلین و داروهای مرتبط
پنیسیلین به دستهای از آنتی بیوتیکها تعلق دارد که بتالاکتام نامیده میشوند. اگرچه مکانیسم داروها متفاوت است، ولی بطور کلی این دسته دارویی با حمله به دیواره سلولی باکتریها به جنگ با عفونت میرود. علاوه بر پنیسیلین دیگر بتالاکتامهایی که ارتباط بیشتری با آلرژی دارویی دارند گروهی را تشکیل میدهند که سفالوسپورین نامیده میشود.
اگر به یکی از انواع پنیسیلین حساسیت داشتهاید، ممکن است (البته نه الزاما) به سایر انواع پنیسیلین یا بعضی سفالوسپورینها هم حساسیت داشته باشید. پنیسیلینها عبارتند از:
آموکسیسیلین
آمپیسیلین
دیکلوگزاسیلین
نافیسیلین
اگزاسیلین
پنیسیلین جی
پنیسیلین وی
پیپراسیلین
تیکارسیلین
سفالوسپورینها عبارتند از:
سفاکلور
سفادروکسیل
سفازولین
سفدینیر
سفوتتان
سفپروزیل
سفوروگزیم
سفالکسین
سفپیم
عوامل خطر
با توجه به اینکه هرکسی ممکن است به پنیسیلین حساسیت داشته باشد، عوامل معدودی شانس ابتلا را افزایش میدهند. این عوامل عبارتند از:
شرح حال سایر آلرژیها مثل آلرژی به غذا یا تب یونجه
آلرژی به دیگر داروها
مواجهه زیاد با پنیسیلین، استفاده طولانی مدت، متعدد یا با دوز بالا
بیماریهای مشخصی معمولا با واکنش دارویی همراه هستند، مثل عفونت با ویروسهایHIV یا EBV
پیشگیری
اگر آلرژی پنیسیلین دارید بهترین پیشگیری این است که از این دارو اجتناب کنید. اقداماتی که میتوانید جهت مراقبت از خودتان انجام دهید به شرح زیر است:
به کارکنان مراکز درمانی اطلاع دهید و مطمئن شوید که آلرژی به پنیسیلین در پرونده شما ثبت شده است. همهی افرادی که مسئولیت امور درمانی شما را بر عهده دارند از دندان پزشک تا متخصصین رشتههای پزشکی باید از آلرژی شما به پنیسیلین اطلاع داشته باشند.
یک دستنبند داشته باشید که روی آن پیغامهشدار ابتلای شما به آلرژی پنیسیلین نوشته شده باشد. این دستبند بویژه در مواقعی که اتفاق اورژانسی افتاده باشد خیلی مفید است.
سرنگهای اپینفرین اورژانسی همراه خود داشته باشید. در صورتی که احتمال ابتلا به آنافیلاکسی برای شما زیاد است متخصص آلرژی برایتان سرنگهای خودکار اپینفرین تجویز خواهد کرد. حتما شیوه کار کردن با آن را یاد بگیرید و به نزدیکانتان بیاموزید.
تشخیص
معاینه کامل و تستهای تشخیصی مناسب برای رسیدن به یک تشخیص صحیح الزامی هستند. در صورتی که تشخیص آلرژی به پنیسیلین به غلط گذاشته شود منجر به استفاده از آنتی بیوتیکهایی میشود که تاثیر کمتر و قیمت بیشتری دارند.
متخصص آلرژی شما را معاینه خواهد کرد و سوالاتی درباره علائمتان خواهد پرسید و تستهای تشخیصی درخواست میکند.
تست پوستی
در این تست مقدار کمی از پنیسیلین با یک سوزن باریک داخل پوست تزریق خواهد شد. مثبت شدن تست بصورت یک برجستگی قرمز و خارش دار است.
مثبت شدن تست مطرح کننده شانس بالای آلرژی پنیسیلین است و جواب منفی هم نشان دهنده شانس کم ابتلا است، اما توجه داشته باشید که منفی شدن تست به معنی قطعی بودن عدم ابتلا به آلرژی پوست نیست زیرا بعضی از انواع واکنشهای دارویی با تست پوستی قابل تشخیص نیست.
درمان
مداخلات درمانی برای آلرژی به پنیسیلین به دو استراتژی کلی تقسیم میشود:
علامت درمانی آلرژی کنونی
از بین بردن حساسیت به پنیسیلین
علامت درمانی
اقداماتی که در ادامه توضیح داده خواهد شد جهت برطرف کردن علائم آلرژی به پنیسیلین به کار میرود:
عدم استفاده از پنیسیلین: اگر پزشکتان به شما گفت که مبتلا به آلرژی پنیسیلین هستید، در خط اول درمان عفونتهای باکتریایی نباید از این دارو استفاده شود.
آنتی هیستامین: ممکن است پزشک برای شما آنتی هیستامینی تجویز کرده باشد یا توصیه کرده باشد که از آنتی هیستامینهای بدون نسخه مثل دیفن هیدرامین در هنگام بروز علائم استفاده کنید.
کورتیکواستروییدها: در مواردی که علائم جدیتر هستند از کورتیکواستروییدهای خوراکی یا تزریقی استفاده میشود.
درمان آنافیلاکسی: در این موارد باید فورا اپینفرین تزریق شود و بیمار جهت بررسی علائم حیاتی به اورژانس منتقل گردد.
حساسیت زدایی از پنیسیلین
اگر گزینه دیگری برای درمان آنتی بیوتیکی در دسترس نباشد، شاید پزشک درمانی را پیشنهاد کند که حساسیت زدایی نامیده میشود و امکانی فراهم شود که بتوانید یک دوره پنیسیلین دریافت کنید. با این درمان مقدار کمی پنیسیلین دریافت میکنید و سپس بصورت پیشرونده هر 15 تا 30 دقیقه این میزان افزایش مییابد. اگر بدون بروز علائم آلرژی به دوز درمانی دارو برسید، میتوانید درمان را ادامه دهید.
باید دارو را طبق دستور دریافت کنید تا تحمل شما به پنیسیلین طی دوره درمان حفظ شود. اگر در آینده مجددا نیاز به دریافت پنیسیلین داشتید، باید مراحل حساسیت زدایی مجددا تکرار شود.
طی این اقدام بطور دقیق تحت نظر خواهید بود و در صورت بروز واکنش، اقدامات حمایتی جهت درمان علائم در دسترس است. در صورتی که پنیسیلین علائم شدید و خطرناکی ایجاد کند از روش حساسیت زدایی به ندرت استفاده میشود.
منبع: Mayo Clinic’s patients care and health info
آلرژی پنیسیلین
بدون دیدگاه