درماتیت آتوپیک؛شايعترين بيماري مزمن پوستي كودكان

اگر فرزند شما پوستي خشك دارد، اگر خارش پوست امانش را بريده است، اگر اين خشكي و خارش پوست با درمان بهتر مي‌شود اما دوباره عود مي‌كند، شايد درماتيت آتوپيك داشته باشد.اين بيماري در دوره شيرخوارگي، صورت خصوصاً گونه‌ها، سر و نواحي پشت ساعد و جلوي ساق پا را درگير مي‌كند.در اين نواحي پوست خشك و خارش‌دار است و گاهي حالت ملتهب به خود مي‌گيرد.در برخي موارد بعلت خاراندن، پوست زخمي و آزرده مي شود و شايد خون بيايد. جالب اين است كه اين بيماري ناحيه پوشانده شده توسط پوشك را گرفتار نمي‌كند و آن ناحيه سالم مي‌ماند.در بچه‌هاي بزرگتر اگر بيماري مزمن شود، محل درگيري پوست تغيير مي‌كند.در اين سنين بيشتر نواحي چين‌هاي آرنج و نيز چين پشت زانو درگير است.خارش دارد و پوست اين نواحي كلفت شده، خطوط پوستي برجسته و مشخص مي‌شوند و پوست حالت چرمي شكل به خود مي‌گيرد.
همچنين پوست اين قسمتها اندكي تيره‌تر از نواحي اطراف مي‌شود و ممكن است آثار خراشيدگي پوست ناشي از خاراندن مشاهده شود.خارش معمولاً شب هنگام تشديد مي‌شود.مصرف برخي غذاها، استنشاق مواد آلرژي‌زا، عفونت باكتريايي، كاهش رطوبت هوا و تعريق زياد مي‌توانند شدت خارش و التهاب پوست را افزايش دهند.همچنين محرك‌هاي پوستي مانند صابونها، مواد شوينده و برخي مواد آرايشي و بهداشتي مي‌توانند باعث تشديد علايم خشكي، التهاب و خارش پوست شوند.اين بيماري شايعترين بيماري مزمن عود كننده پوست در شيرخوارگي و كودكي است.در دوره شيرخوارگي شروع مي‌شود.از هر 10 كودك 2-1 نفر به اين بيماري دچار مي‌شوند.در خانواده‌هايي كه پدر و مادر يا ساير فرزندان بيماريهاي آسم، رينيت آلرژيك (التهاب آلرژيك بيني)و يا آلرژي غذايي دارند بيشتر ديده مي‌شود.
وجود درماتيت آتوپيك در يك شيرخوار اولين علامت هشدار به والدين مبني بر استعداد كودكشان براي ابتلاء به بيماريهاي آلرژيك است.اين شيرخواران در دوره كودكي بيش از سايرين در معرض ابتلا به رينيت آلرژيك (التهاب آلرژيك بيني)و بيماري آسم خواهند بود.البته با بزرگتر شدن بچه‌ها اغلب اين بيماري تخفيف مي‌يابد.برخي تحقيقات نشان مي‌دهد اين بيماري بعد از سن 5 سالگي در 60-40% بيماران بخصوص آنهايي كه بيماري خفيفي داشته‌اند خودبخود برطرف مي شود.اما اين بيماري در بچه‌هاي تك فرزند، بچه‌هايي كه پدر يا مادر و يا ساير فرزندان خانواده سابقه ابتلا به اين بيماري را داشته‌اند، بچه‌هايي كه علاوه بر اين بيماري از رينيت آلرژيك (التهاب آلرژيك بيني)يا آسم رنج مي‌برند و يا آنهايي كه شروع بيماريشان در سنين پائين‌تر بوده است، سخت‌تر كنترل مي‌شود و به راحتي بهبود نمي‌يابد.
تشخيص اين بيماري بر وجود سه اصل استوار است:اول خارش دوم التهاب پوستي اگزمايي در نواحي خاصي از بدن و سوم مزمن بودن بيماري يا وجود دوره‌هاي متناوب بهبودي نسبي و شروع مجدد بيماري.تست آزمايشگاهي خاصي براي تشخيص درماتيت آتوپيك وجود ندارد.بيشتر بيماران داراي ائوزينوفيل‌هاي افزايش يافته خون محيطي و نيز افزايش ميزان IgE سرمي هستند.درمان موفقيت‌آميز داراي سه بخش اصلي مي‌باشد:اول مرطوب نگه‌داشتن پوست، دوم درمان دارويي براي كاهش التهاب و خارش پوست، سوم شناسايي عوامل محرك بيماري  و پرهيز از مواجهه با آنها.دوش گرفتن روزانه با آب گرم بمدت 20-15 دقيقه و سپس مصرف نرم‌كننده‌هاي بدون عطر بلافاصله بعد از حمام جزء مهم درمان را تشكيل مي‌دهد.براي جلوگيري از خشكي پوست مي‌بايست از نرم‌كننده‌هاي به شكل كرم يا پماد استفاده كرد.
لوسيون‌ها توصيه نمي‌شوند چون حاوي الكل و يا آب هستند و بعلت تبخير از سطح پوست سبب خشكي مي‌شوند.در دوره‌هاي حاد بيماري كورتيكو استروئيدهاي موضعي براي كاهش خارش و التهاب بكار مي‌روند كه مي‌بايست در مدت محدود استفاده شوند.استفاده طولاني‌مدت از اين داروها مي‌تواند موجب نازك شدن پوست ناحيه شده و اثر معكوس در درمان داشته باشد.همچنين آنتي‌هيستامين‌ها در هنگام خواب و براي جلوگيري از خارش شبانه تجويز مي‌شوند.استفاده از كورتيكواستروئيدهاي خوراكي در درمان درماتيت آتوپيك مناسب نيست.چرا كه علي‌رغم بهبودي سريع برخي علايم، پس از قطع دارو بيماري به نحو شديدتري شعله‌ور مي‌شود.در مطالعات جديد عنوان مي‌شود كه نور آفتاب براي اين بيماران مفيد است؛ اما نبايد آنقدر شديد باشد كه باعث آفتاب سوختگي و يا تعريق شديد شود.اما يك گام مهم در درمان درماتيت آتوپيك پرهيز از مواد آزارنده و آلرژي‌زا است.
مواد آزارنده شايع شامل صابون‌ها، مواد شوينده، عطرها، مواد شيميايي، دود، رطوبت و دماي خيلي كم و يا خيلي زياد است.پشم و الياف مصنوعي مي‌توانند باعث مشكل شوند.بنابراين پوشاك 100% كتان بر ساير پوشاك ترجيح داده مي‌شوند.تعريق زياد نيز بعنوان يك عامل شروع كننده و تشديد كننده بيماري شناخته شده است.براي جلوگيري از خراشيدگي پوست بدن ناخن‌ها بايد مكرراً كوتاه شوند.لباسهاي نو قبل از پوشيدن بايد شسته شوند تا مواد شيميايي آنها به حداقل برسد.
استفاده از مايعات شوينده بجاي پودرهاي شوينده در شستشوي لباسها، ميزان مواد محرك باقيمانده در لباس پس از شستشو را كاهش مي‌دهد.دربچه‌هاي كوچكتر كه به درمان‌هاي معمول پاسخ مناسب نمي‌دهند، يافتن يك ماده آلرژي‌زاي غذايي و حذف آن از رژيم‌ غذايي كودك ممكن است باعث بهبودي علايم باليني شود.حدود 40% شيرخواران و بچه‌هاي كوچكتر كه دچار درماتيت آتوپيك هستند، آلرژي غذايي هم دارند.مواد آلرژي‌زاي غذايي كه باعث اين بيماري مي‌شوند با گرفتن سابقه مصرف آن مواد از والدين كودك و در صورت صلاحديد پزشك، با انجام تست پوستي و يا تست‌هاي سرمي قابل شناسايي خواهند بود.
پرهيز از آلرژن‌هاي تنفسي بخصوص مايت كه در گرد و غبار منزل وجود دارد، در بهبود اين بيماري مؤثر است.براي اين منظور شستشوي هفتگي ملحفه با آب گرم و خارج كردن فرش و ساير وسايل غبارگير از اتاق خواب كودك مؤثر خواهد بود.والدين كودك بايد بدانند كه اين بيماري با دوره‌هاي تشديد و بهبود نسبي همراه است.ولي اصل بيماري تقريباً هيچ‌گاه بهبود كامل نمي‌يابد.بلكه با رعايت موارد گفته شده مي‌توان بيماري را در كنترل داشت.
ورزش مناسب براي بچه‌هاي مبتلا به درماتيت آتوپيك ورزش شناست و از ورزشهايي كه مستلزم تماس فيزيكي هستند و يا آنهايي كه بايد از لباسها يا وسايل سنگين استفاده شود، بهتر تحمل مي‌شود.البته بعد از شنا بايد به سرعت كلر موجود در آب كه روي پوست قرار گرفته با دوش گرفتن شسته شود و از كرم‌هاي مرطوب كننده استفاده شود.